Prodaja sa kućnog praga, koje količine mali proizvođači mogu da prodaju?

Iako je pravilnik na snazi od početka 2018. godine među poljoprivrednicima postoje nedoumice u vezi s tim da li je neophodno da se u Agenciji za privredne registre registruju kao preduzetnici ili pravna lica da bi prodavali hranu. Redakcija Agrosmarta obratila se Ministarstvu poljoprivrede s pitanjem da li fizička lica – nosioci i članovi poljoprivrednih gazdinstava mogu da prodaju mesne i mlečne prerađevine proizvedene na njihovim domaćinstvima, odnosno da li moraju da se registruju kao preduzetnici da bi se bavili prodajom.

-Ako proizvođač izrađuje proizvode od mleka i mesa ili prodaje male količine jaja, ribe ili divljači, na sopstvenom gazdinstvu/domaćinstvu i prodaje ih sa kućnog praga, na lokalnoj pijaci ili lokalnom maloprodajnom objektu, ne mora biti upisan u APR. Svi ostali subjekti moraju biti registrovani u APR – rečeno nam je u Ministarstvu.

[caption id="attachment_97515" align="alignnone" width="860"] Foto: Pixabay (efes )[/caption]

U zavisnosti od tipa i količine proizvedenih proizvoda u skladu sa pravilnikom, proizvodi od mleka i mesa, male količine jaja, ribe ili divljači,  kao i male količine živine i lagomorfa koji se proizvode na sopstvenom gazdinstvu/domaćinstvu, mogu se prodavati sa kućnog praga, na domaćoj trpezi, na lokalnoj pijaci ili u lokalnom maloprodajnom objektu. Ostali proizvodi mogu se prodavati na celoj teritoriji Republike Srbije, ali u okvirima ograničenih količina proizvodnje, navodi se u odgovorima za Agrosmart.

U Ministarstvu napominju da su Pravilnikom o malim količinama primarnih proizvoda koje služe za snabdevanje potrošača, području za obavljanje tih delatnosti kao i odstupanja koja se odnose na male subjekte u poslovanju hranom životinjskog porekla, „Sl. glasnik RS“, br. 111/2017 utvrđeni uslovi za proizvodnju malih količina hrane životinjskog poreka i primenu odstupanja koji se odnose na izgradnju, uređenje i opremanje objekata, tradicionalnu proizvodnju i proizvodnju u geografski ograničenim područjima.

Uz ovaj pravilnik, pripremljeni su i vodiči za primenu pravilnika kako bi se olakšalo poslovanje malih proizvođača mleka i mesa. Pravilnik se primenjuje od početka 2018. godine i nije bilo dodatnih izmena i dopuna ovog dokumenta.

Nadležni su nastojali da, po ugledu na propise Evropske unije, olakšaju proizvodnju u malim proizvodnim kapacitetima, odnosno smanje finansijska opterećenja i administrativne prepreke kroz odstupanje u pogledu izgradnje, uređenja i opremanja objekata. Novim propisima malim proizvođačima je omogućeno da na legalan način proizvode i prodaju hranu životinjskog porekla na svom gazdinstvu, pijaci, dostavom na kućnu adresu kupca ili u maloprodajnim objektima.

Za sokove, džemove, ajvar manja ograničenja

U februaru ove godine objavljen je Pravilnik o proizvodnji i prometu malih količina hrane biljnog porekla, području za obavljanje tih delatnosti, kao i isključenju, prilagođavanju ili odstupanju od zahteva higijene hrane „Službeni glasnik RS”, broj 13/20).

[caption id="attachment_78814" align="alignnone" width="860"] Foto: Pixabay (jarmoluk)[/caption]

Njime se bliže propisuju uslovi za stavljanje u promet malih količina hrane, koje se količine hrane smatraju malim količinama, vrsta hrane, mesto, odnosno područje na kome male količine hrane mogu da se stave u promet, obrazac potvrde i sadržinu evidencije, kao i isključenja, prilagođavanja ili odstupanja od zahteva o higijeni hrane koja se odnose na objekte: u kojima se proizvode male količine hrane; u kojima se primenjuju tradicionalne metode u određenim fazama proizvodnje, prerade i prometa hrane; u kojima se posluje hranom sa tradicionalnim karakteristikama, kao i u objektima koji se nalaze u područjima u kojima postoje posebna geografska ograničenja.

Na primer, za godinu dana može se prodati 16.000 litara sveže ceđenih, termički obrađenih ili neobrađenih sokova od voća. Sokovi se proizvode isključivo u objektu na gazdinstvu upisanom u Centralni registar objekata, a tu se mogu se prodavati. Takođe, mogu se prodavati i na domaćoj trpezi, zelenoj pijaci, u maloprodajnom objektu, „od vrata do vrata“, na manifestacijama. Isto važi i za proizvode od termički obrađenog voća, s tim da je količina za prodaju limitirama na 10.000 kilograma godišnje, kao i za sušeno i kandirano voće (16.000 kilograma), sušeno povrće (4.000 kilograma), proizvode od termički obrađenog povrća (8.000 kilograma)…

Naravno, gazdinstvo koje proizvodi ove namirnice treba da ima broj prostorija, potreban prostor i uslove higijene koji moraju da odgovaraju količini i vrsti proizvoda. Mora da koristi vodu kvaliteta vode za piće, da sa otpadnim vodama i otpadom od hrane postupa tako da ne oštećuje životnu sredinu, da neupakovanu hranu pakuje na mestu prodaje u čistu ambalažu u prisustvu, odnosno na zahtev krajnjeg potrošača…

-Svi proizvođači proizvoda od voća i povrća, uključujući i proizvođače na gazdinstvima, posluju u skladu sa odredbama Zakona o bezbednosti hrane i podzakonskim aktima. Propis u kome su sadržane olakšice za kategoriju proizvođača na gazdinstvima je Pravilnik o proizvodnji i prometu malih količina hrane biljnog porekla. Olakšice se odnose na fleksibilne zahteve u pogledu objekata, prostorija i prostora u kojima se posluje hranom, načina pakovanja, kao i delimično od primene principa analize opasnosti i kritičnih kontrolnih tačaka (NASSR), ali uz obavezu da uzmu u obzir odgovarajuće faktore rizika (koristeći principe NASSR-a i Vodiče za dobru praksu), tako da ta odstupanja ne utiču na ostvarivanje ciljeva propisa o higijeni i bezbednosti hrane – navode u Ministarstvu.

Napominju da su na snazi i Zakon o nadzoru nad prehrambenim proizvodima biljnog porekla („Službeni glasnik RS”, broj 25/96) i Pravilnik o bližim uslovima za proizvodnju i promet prehrambenih proizvoda biljnog porekla („Službeni glasnik RS”, broj 50/96).

Ko se bavi seoskim turizmom može prodavati svoju hranu

[caption id="attachment_97516" align="alignnone" width="860"] Foto: Pixabay (12019)[/caption]

Česta nedoumica je i da li poljoprivrednik – fizičko lice koje ima registrovano gazdinstvo i bavi se i seoskim turizmom u svom domaćinstvu može i pod kojim uslovima za turiste pripremati hranu u sklopu ugostiteljske usluge koju pruža. Ako ima primarnu stočarsku proizvodnju, na primer, i te proizvode prerađuje – pravi kobasice, slaninu, sir, pavlaku… da li tu hranu može da poslužuje u svom objektu za smeštaj turista? Da li može na svom gazdinstvu, u okviru ugostiteljske usluge, da prodaje namirnice sa drugih gazdinstava (na primer, da od drugih poljoprivrednika kupuje džemove, sokove, zimnicu i služi turistima)?

-Ukoliko je subjekt koji proizvodi male količine hrane na svom gazdinstvu, upisan u Registar objekata za proizvodnju hrane Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, može svoju hranu prodavati i u okviru svog domaćinstva – odgovaraju iz Ministarstva.

Prodaja proizvoda drugih proizvođača u svom domaćinstvu u okviru turizma,  ne spada pod ove zakonske odredbe, a uslovi za bavljenje seoskim turizmom i ovim načinom trgovine, kao i način registracije ove delatnosti, nisu u nadležnosti ovog ministarstva.

Navedene pravilnike možete preuzeti ovde:

Pravilnik hrana biljnog porekla

Pravilnik o malim količinama primarnih proizvoda

Autor: S. Gluščević

Izvor: Agrosmart

Foto: Pixabay (Engin_Akyurt )