Posledice delovanja niskih temperatura na biljke

Kod uticaja niskih temperature treba praviti razliku između uticaja hladnoće i uticaja mraza. Prehlada biljaka može nastati, na temperaturama iznad 0°C, odnosno na 0,6°C. Na ovakve štetne posledice listovi biljaka reaguju postepenim žutilom, kovržavošću i uvijanjem prema licu. Uz to dolazi i do obezbojavanja pojedinih delova u vidu albino pruga. Izostankom oplodnje javlja se opadanje cvetova, plodova ,grozdova.

Temperature ispod tačke mržnjenja izazivaju velika oštećenja kod biljaka, a u oštećenja se ubrajaju i ona izazvana kasnim mrazom na vrhovima mladih izdanaka ili na celim zeljastim biljkama, zatim uništavanje pupoljaka breskve, višnje i ostalih koštičavih i jabučastih vrsta voća, uništavanje cvetova ranih sorta voćaka i ponekad, sočnih grančica većine drveća.

Kao posledica delovanja niske temperature može doći do promene odnosa količina pojedinih supstanci, pa će se neke više akumulirati, a na drugima će se osetiti manjak. Štetni efekti, pored ostalog, počivaju na disharmoničnom pomeranju brzine pojedinačnih funkcija, koje su inače jedna sa drugom usaglašene. Dok se opisana oštećenja dešavaju jedino kod biljaka osetljivih na prehlade, dotle sve biljke mogu biti oštećene od mraza.

Fleke od mraza u vidu obezbojenog tkiva na površini plodova voćaka, javljaju se češće kod jabuka I krušaka naročito posle kasnog mraza u proleće. Kritične niske temperature mogu uništiti korenov sistem mladih drvenastih biljaka kao i prouzrokovati pucanje kore i pojavu rana na stablima i velikim granama, pogotovu na stranama izloženim suncu.

Kod drvenastih biljaka, česte su pojave izmrzlina. One po pravilu nastaju krajem zime, za vreme sunčanih dana kada se kora intenzivnije zagreva, što povlači kretanje sokova i pojačanu aktivnost ćelija kambijuma i kore. Ako tih noći temperature znatnije padne ispod tačke mržnjenja, (javi se jači mraz), tada aktivirani delovi kambijuma i kore izmrznu i uginu. U našim uslovima to se najčešće dešava u zasadima na jugozapadnim stranama. Međutim, kod drvenastih biljaka kao posledica naglih temperaturnih promena u toku zime koje povlače neravnomerno širenje i skupljanje pojedinih tkiva u stablu mogu nastati: mrazopuc i podlubljivanje. Ako u toku zimskog perioda nastupi toplo vreme, a potom naglo zahlađenje, spoljni deo drveta –kora se brzo hladi i skuplja, a pošto deblo nije u stanju da tako brzo smanji već povećanu zapreminu unutrašnjeg dela, kora puca. Na stablu, duž njegove ose javlja se više ili manje izražena pukotina, u narodu nazvana – mrazopuc. Obrnut slučaj može nastati ukoliko posle dužeg i jakog mraza nastupi naglo otopljavanje. To može da izazove brže zagrevanje kore i njeno širenje, a ono nije praćeno takvim intezitetom širenja unutrašnjeg debla. Tada se kora odvaja od debla,obično granicom godova, nastaje podlubljivanje. Na poprečnom preseku mogu se videti crni prstenovi ili truljenje srži u stablu.

Autor: savetodavac za zaštitu bilja Marinko Jovičić, PSSS Prokuplje

Foto: Pixabay (RuthAschilier)